Jak zaplanować ogród ziołowy?

Dobre sąsiedztwo ziół i uprawa współrzędna w ogrodzie biodynamicznym. Gdzie posadzić zioła?

Planując ogród ziołowy i współrzędną z ziołami uprawę warzyw, drzew i krzewów owocowych, kwiatów trzeba pamiętać o tym, że do uprawy współrzędnej na grządce warzywnej najlepiej nadają się zioła i rośliny przyprawowe jednoroczne, natomiast zioła wieloletnie najlepiej jest oprawiać na grządkach przeznaczonych tylko dla nich. Popularne zioła i rośliny przyprawowe jednoroczne to bazylia wonna i bazylia pospolita, cząber ogrodowy, kolendra siewna, koper ogrodowy, majeranek ogrodowy, nasturcja wielka, ogórecznik lekarski, pieprzyca siewna (rzeżucha ogrodowa), portulaka siewna, rumianek pospolity, trybula ogrodowa. Spośród dwuletnich ziół i roślin przyprawowych warto wysiać w ogrodzie ziołowym pietruszkę, kminek zwyczajny, gorczycznik pospolity, warzuchę lekarską. Zioła i rośliny przyprawowe wieloletnie to bylica estragon (popularnie estragon), bylica pospolita, bylica piołun, chrzan pospolity, cząber górski, hyzop lekarski, krwiściąg mniejszy, marzanka wonna, melisa lekarska, lawenda wąskolistna, lebiodka pospolita, lubczyk ogrodowy, mięta (różne gatunki), rozmaryn lekarski, szałwia lekarska, szczaw zwyczajny, tymianek (różne gatunki).

Zioła stymulują wzrost drzew i krzewów owocowych, warzyw oraz roślin ozdobnych, mogą polepszać aromat rosnących współrzędnie z nimi warzyw. Przyczyniają się do ochrony sąsiednich roślin przed chorobami grzybowymi i bakteryjnymi. Wydzielają olejki eteryczne działające antybiotycznie na rośliny i, podobnie jak silne repelenty, odstraszające drobne i większe szkodniki.

Kwitnące zioła wabią pożyteczne owady zapylające rośliny, oczyszczają ogród z mrówek a glebę z pasożytów, ograniczają rozwój chorób na liściach i owocach użytecznych roślin. Warto posadzić je w różnych miejscach w ogródku, nie tylko na grządce, lecz również pod drzewami i krzewami owocowymi. Rozproszone doskonale będą chroniły, poza tym urozmaicą cały obszar ogrodu swymi barwami. Niektóre rośliny uważane powszechnie za chwasty, pełnią pomocną rolę w ogrodzie. Pokrzywa skutecznie odstrasza mszyce, mniszek lekarski rozwijając się pod jabłoniami pozytywnie wpływa na jej owocowanie, a bylica piołun to roślina ochronna dla porzeczki.

Podobne działanie ochronne dla roślin i gleby mają niektóre popularne kwiaty lecznicze. Aksamitka nie tylko chroni rośliny przed robakami i chorobami wirusowymi, lecz również glebę przed inwazją odpornych na trucizny nicieni. Podobne (choć lżejsze) działanie oczyszczające glebę ze szkodników ma nagietek lekarski. Nasturcja przyciąga mszyce, dlatego jest chętnie sadzona pod drzewami owocowymi. W sprzedaży są oferowane różne gatunki danego zioła, lecz nie każdy gatunek spełnia funkcję ochronną.

Rośliny wydzielają zarówno korzystne jak i szkodliwe substancje chemiczne (allelopatia). Dlatego planując ogród ziołowy trzeba pamiętać o tym, że również niektóre rośliny przyprawowe i lecznicze mają hamujące działanie na rosnące w pobliżu rośliny.
Dobre sąsiedztwo ziół. Które zioła warto uprawiać na jednej grządce, a jakich kompozycji powinno się unikać?

 

Anyż
Anyż dobrze rośnie w towarzystwie kolendry.

 

Aksamitka rozpierzchła
Aksamitka ma lekkie działanie odkażające glebę, zapobiega atakom nicieni na korzenie i liście sąsiadujących roślin. Chroni rośliny przed białymi muszkami. Jej olejki eteryczne ograniczają rozwój chwastów. Zapach jej korzeni odstrasza niektóre szkodniki glebowe, dlatego po ścięciu rośliny jesienią warto je zostawić w ziemi.

 

Bazylia pospolita
Bazylię sadzi się pod morelą, wśród fuksji i ogórków przypisując jej ochronne działanie przed mączniakiem i muchówkami. Można ją zestawiać z kolendrą siewną.
Bazylia należy do mało zgodnych roślin, najlepiej rośnie sama, rzadko posadzona. Na pewno nie powinna rosnąć w ziołowym ogrodzie w pobliżu koperku, lubczyku, tymianku, melisy, szałwii, cząbru, bazylii (jakiejkolwiek odmiany), ruty, czyśćca bulwiastego.

 

Bertram, pierściennik lekarski
Dla pierściennika lekarskiego (bertram) dobrymi sąsiadami są krwawnik, sasanka, oman, przetacznik, pięciornik.

 

Bylica piołun
Bylica piołun ogranicza porażenie porzeczki przez rdzę, dlatego nie powinno się jej tępić w pobliżu porzeczek. Poza tym jest roślina bardzo niezgodna.

 

Bylica pospolita
Bylica pospolita ma działanie hamujące rozwój większości roślin, ale jej towarzystwo nie przeszkadza mikołajkowi, liatrze kłosowej, trawom, krwawnikowi, kapuście.

 

Chrzan pospolity
Chrzan jest sadzony pod drzewami pestkowymi (czereśnia, wiśnia) w celu ochrony przed moniliozą (gniciem owoców). Chrzan sadzi się pod koroną brzoskwini, aby ograniczyć rozwój kędzierzawości liści.

 

Cząber ogrodowy
Cząber ogrodowy można posadzić obok cebuli, omanu, lnicy alpejskiej, przetacznika, rozchodnika, pięciornika, ukwapu, srebrnego rumianku, posłonka. Złym sąsiadem dla cząbru jest bazylia.

 

Czosnek
Czosnek jest szczególnie skuteczny przeciw szkodliwym owadom, nicieniom, grzybom, bakteriom w glebie i na roślinach. Czosnek sadzi się wśród truskawek w celu ochrony przed pleśnią. Korzystne działanie ma czosnek sadzony pod drzewami owocowymi (chroni brzoskwinie przed kędzierzawością liści). Odstrasza gryzonie od cebul tulipanów i lilii. Zapachu czosnku bardzo nie lubią myszy.

 

Cykoria podróżnik
Cykoria podróżnik jest bardzo niezgodna z pietruszką.

 

Cebula zwyczajna
Najlepsze sąsiedztwo dla cebuli to rozmaryn, szałwia.

 

Estragon
Estragon jest bardzo ekspansywny, może ograniczać rozwój sąsiadujących z nim ziół i warzyw. Estragon powinien rosnąć sam w wyznaczonym miejscu.

 

Fenkuł
Fenkuł dobrze rozwija się w sąsiedztwie rumianku i kminku.

 

Gorczyca biała
Gorczyca biała odkaża glebę, warto wysiewać ją wokół krzewów jagodowych. Gorczyca źle rośnie z rozmarynem. Młoda gorczyca jest przysmakiem ślimaków.

 

Hyzop lekarski
Obok hyzopu w ziołowym ogrodzie można sadzić lawendę, tymianek, szałwię, rutę. Hyzop sadzi się przy winorośli w celu jej wzmocnienia. Poza tym hyzop odstrasza gąsienice motyla bielinka, mszyce i ślimaki.

 

Jeżówka purpurowa
Jeżówka dobrze rośnie w towarzystwie szałwii.

 

Kminek
Kminkiem obsiewa się brzegi grządek z m.in. z ziemniakami, fasolą, kapustami dla poprawy ich smaku. Kminek nie powinien być wysiewany w towarzystwie koperku ani piołunu.

 

Kolendra siewna
Dobrymi partnerami kolendry są łoboda, chilli i imbir. Kolendra źle rośnie w pobliżu pietruszki, szczypiorku, trybuli, rukoli, rzeżuchy wodnej.

 

Koper ogrodowy, koperek
Koperek można rzadko wysiewać pomiędzy cząbrem, ogórecznikiem, pietruszką, rumiankiem, szczypiorkiem, cebulą, nasturcją, nagietkami. Ma działanie ochronne przed mszycami i bielinkami. Koper ogrodowy powinien być wysiewany w całym ogrodzie, rozproszony, a nie w rządku na grządce, ponieważ źle toleruje sąsiedztwo nawet roślin swojego gatunku. Wczesny wysiew koperku pomaga w redukcji jego chorób.
Koper ogrodowy jest niezgodny z bazylią, fenkułem, pieprzycą siewną (rzeżuchą) i kminkiem.

 

Kozłek lekarski, waleriana
Kozłek lekarski wsiewany jest na grządce razem z grochem, fasolą lub wczesnymi ziemniakami.

 

Krwawnik pospolity
Krwawnik pospolity zgadza się z tymiankiem, kocimiętką, szałwią, przetacznikiem, mikołajkiem, rozchodnikiem, posłonkiem, bodziszkiem.

 

Lawenda wąskolistna
Lawenda wąskolistna może być sadzona w ogrodzie ziołowym razem z cząbrem zimowym, wiesiołkiem, oregano, rozmarynem lekarskim, krwawnikiem, tymiankiem właściwym, hyzopem. Lawenda ma właściwości odstraszające mrówki, a niektóre gatunki stanowią ochronę przeciw mszycom.

Lebiodka pospolita, oregano
Oregano uprawia się razem ze szczypiorkiem, cebulą.

Lubczyk ogrodowy
Powinien rosnąć pojedynczo na miejscu wydzielonym tylko dla niego. Hamuje rozwój innych roślin.

Łoboda ogrodowa
Źle rośnie obok komosy, szpinaku. Warto ją zostawić na brzegach grządek z warzywami.

Macierzanka
Wszystkie rodzaje macierzanki skutecznie odstraszają ślimaki w ogrodzie ziołowym.

Majeranek ogrodowy
Majeranek ogrodowy dobrze rozwija się w towarzystwie szałwii lekarskiej. Nie powinno się go wysiewać na grządce przy lubczyku, bazylii, bylicy.

Melisa cytrynowa
Melisa cytrynowa dobrze zgadza się z miętą pieprzową. Sadzi się ją wśród malin i truskawek. Złymi sąsiadami dla melisy są bazylia, bylica piołun, pysznogłówka szkarłatna.

Mięta
Mięta pieprzowa rosnąca pod koronami drzew owocowych przyczynia się do poprawy smaku owoców. Mięta lubi się z pokrzywą, lecz jest niezgodna z pietruszką i rumiankiem. Mięta pieprzowa rosnąca pod winoroślą chroni ją przed rozwojem różnych rodzajów grzybów i pleśnią. Mięta pieprzowa odstrasza mszyce, pchełki ziemne, bielinka kapustnika, piętnówkę kapustnicę.
Wszystkie gatunki mięty odstraszają pchełki, bielinki i mrówki.
Mięty nie powinno się uprawiać w donicy dłużej niż przez 2 lata. Nie mając miejsca na wytworzenie nowych podziemnych rozłogów ginie.

Mniszek lekarski
Mniszek lekarski sieje się pod jabłoniami, ponieważ pozytywnie wpływa na jej owocowanie. Przyciąga dżdżownice.

 

Nagietek lekarski
Ma lekkie działanie odkażające glebę i chroniące sąsiednie rośliny przed nicieniami. Jego kwiaty przyciągają pszczoły, owady żywiące się mszycami oraz motyle bielinki. Powinno się go rzadko wysiewać, aby uniknąć porażenia mączniakiem, który go często atakuje. Nagietek nie rozwija się w towarzystwie nasturcji.

Nasturcja
Nasturcja ma lekkie działanie antybiotyczne; zapobiega chorobom drzew pestkowych, dlatego powinna być przy nich wysiewana (szczególnie pod śliwą). Przyciąga mszyce i motyle bielinki, a jednocześnie odstrasza mrówki, ślimaki, bawełnicę korówkę. Źle rośnie obok nagietka lekarskiego.

 

Ogórecznik lekarski
Do ogórecznika pasują majeranek ogrodowy, cząber i estragon. Nie służy mu sąsiedztwo pietruszki i rukoli. Niebieskie kwiaty ogórecznika przyciągają pszczoły.

 

Pięciornik
Dobre towarzystwo dla pięciornika w ogrodzie ziołowym to lawenda, len, kocimiętka, wiesiołek, szałwia lekarska, krwawnik, posłonek.

Pieprzyca siewna (rzeżucha ogrodowa)
Pieprzyca wysiana na grządce rośnie dobrze tylko z szałwią lekarską. „Rzeżucha” źle rośnie z koperkiem, koprem włoskim, kolendrą, trybulą, pietruszką, rukolą, szczypiorkiem. Nie lubią jej ślimaki.

Pietruszka
Pietruszkę naciową uprawia się wspólnie z czosnkiem, nagietkiem i aksamitką, która chroni jej korzenie przed nicieniami. Pietruszka wzmacnia aromat róży. Nie toleruje się z koprem ogrodowym. Pietruszka korzeniowa przyciąga pożyteczne owady błonkoskrzydłe, złotooki, owady rączycowate (pasożytują w gąsienicach szkodliwych motyli), bzygi, owady omomiłkowate żywiące się mszycami.

Pokrzywa zwyczajna
Pod wpływem rosnącej obok pokrzywy zwyczajnej mięta pieprzowa, dzięgiel, koper, lubczyk, kminek, pietruszka rozwijają silniejszy aromat.
Pokrzywa powinna rosnąć w pod drzewami owocowymi i krzewami, ponieważ unikają jej mszyce.

Portulaka pospolita, portulaka warzywna
Portulaka dobrze rośnie w towarzystwie chrzanu, truskawek.

 

Rokietta siewna, rukola
Rukolę sadzi się pomiędzy truskawki lub razem z portulaką. Źle rośnie w towarzystwie gorczycy.

Rozmaryn lekarski
Rozmaryn lekarski rozwija się w towarzystwie szałwii lekarskiej, szczypiorku, cebuli, róż i bylin. Odstrasza połyśnicę marchwiankę i bielinka kapustnika. Złym sąsiedztwem dla rozmarynu jest gorczyca, rzepak.

Rumianek pospolity
Rumianek dobrze rośnie z cebulą, lecz nie toleruje towarzystwa mięty, pietruszki i rukoli. Rumianek pospolity odstrasza szkodniki odżywiające się korzeniami roślin.

Ruta zwyczajna
Ruta zwyczajna i majeranek ogrodowy wzajemnie źle wpływają na swój rozwój. Zapach ruty odstrasza koty.

 

Szałwia lekarska
Szałwia lekarska rosnąca w ogrodzie ziołowym dobrze zgadza się z rozmarynem lekarskim, hyzopem i cebulą. Jest sadzona w kompozycjach z różami. Przypisuje się jej dobry wpływ na zdrowotność winorośli. Ślimaki, mszyce i motyle bielinka unikają szałwii. Szałwii nie powinno się uprawiać obok bazylii i bylicy piołun.

Szczypiorek
Szczypiorek dobrze rośnie z koperkiem, pietruszką, rozmarynem lekarskim, tymiankiem właściwym, nasturcją, nagietkami. Sadzi się go pod drzewami owocowymi (jabłoń!), winoroślą oraz wśród krzewów agrestu i róż. Na ziołowej grządce szczypiorek nie będzie dobrze rósł z kolendrą, pieprzycą siewną (rzeżuchą).

Trybula ogrodowa
Trybula ogrodowa dobrze rośnie z chrzanem, ale nie powinna być uprawiana razem z koprem ogrodowym, pietruszką, kolendrą, pieprzycą siewną (rzeżuchą ogrodową), rukolą, nasturcją. Trybula w ogrodzie ziołowym odstrasza mrówki, ślimaki, mszyce.

Tymianek właściwy
Tymianku właściwego nie powinno się uprawiać razem z majerankiem ogrodowym, bazylią. Zapach tymianku właściwego odstrasza ślimaki, motyle bielinki.

 

Wiesiołek dwuletni
Wiesiołek na grządce wysiewany jest razem z kocimiętką, szałwią lekarską, przetacznikiem, głowienką i astrami.

Wrotycz pospolity
Wrotycz w ogrodzie odstrasza kleszcze, mrówki, szkodliwe motyle i muchy.