Ściółkowanie gleby

 

 

 

W naturze gleba jest zawsze przykryta. Pokrywając ziemię ściółką, naśladujemy przyrodę, gdyż w naturalnych warunkach i w zdrowym ekosystemie gleba zawsze jest pokryta resztkami organicznymi lub porośnięta roślinami. Z kolei w zniszczonym ekosystemie gleba jest odkryta i narażona na erozję, wysuszenie i chwasty. Na nieokrytej glebie po opadach deszczu bardzo szybko tworzy się skorupa, która później w słońcu wysycha i przy kolejnym deszczu utrudnia dotarcie deszczu w głębsze wartsw gleby. Efekt jest taki, że taką ziemię należy często spulchniać, podlewać i czyścić z chwastów. Ponadto materiał wykorzystany do ściółowania jednocześnie dostarcza roślinom składników odżywczych, chroni przed wypłukiwaniem składników pokarmowych z gleby. Chroni rośliny przed chorobami grzybowymi i pobrudzeniem owoców ziemią.
Materiał roślinny wykorzystany do ściółkowania ukaktywnia organizmy znajdujące się w glebie. Umożliwia ciągłe dostarczanie w miarę rozkładania składników pokarmowych dla roślin. Ziemia nie wysychając otrzymuje gruzełkową strukturę. Uzyskujemy jednakową temperaturę gleby. Obfite opady deszczu mogą spowodować, że gleba stanie się zbyt błotnista, a ściółkowanie ograniczy ten efekt. Zapobiegamy powierzchniowej erozji gleby i zbyt szybkiemu wysuszaniu. Nie przykrywamy gleby grubą wartswą sciółki, lepiej częściej rozsypywać cieńką warstwę.
Przed sciółkowaniem gleby należy ją spulchnić. Materiał przeznaczony na ściółkowanie rozdrabniamy na mniejsze kawałki, w tym również karton. W precyzyjnym poszatkowaniu poszczególnych składników nawozu pomoże rozdrabniacz elektryczny wyposażony w solidny, zębatkowy mechanizm rozdrabniający. Słomę jak i inne suche materiały kładziemy warstwą na ok. 2-3 cm, co pewien czas powinniśmy zwilżyć wodą. Materiały świeże i zawierające dużą ilość wody układamy cieńką warstwą, żeby zapobiec gniciu ściółki. Ściółkowanie zabezpiecza dodatkowo przed zachwaszczeniem gleby, a rośliny które przez ściółkę zdołają się przebić są słabsze i łatwiejsze do usunięcia. Dzięki odpowiednio rozłożonej ściółce zaszczędzimy sobie wiele czasu, który musielibyśmy poświęcić na podlewanie i pielenie. W okresie jesienno-zimowym stanowi solidne zabezpieczenie przed chłodem, a także użyźnia glebę.
U krzewów owocowych ściółka chroni owoce rosnące na dolnych gałązkach przed zabrudzeniami w kontakcie z ziemią, u drzew minimalizuje uszkodzenia owoców, które opadły na ziemię. W obu przypadkach przyśpiesza schnięcie owoców po opadach. Dzięki temu hamuje procesy gnilne, zapobiega pojawieniu się oraz rozwojowi patogenów chorobotwórczych. W rezultacie chroni jakość plonów.
Najlepszym okresem na ściółkowanie jest wczesna wiosna, gdy gleba rozmarznie i zawiera dużą ilość wilgoci. Materiał użyty do ściółkowania powinien być wilgotny i rozdrobniony. Ściółkę rozprowadzamy równomiernie. Wzruszona ziemia pod ściółką zapewnia lepszą wentylację. Ściółka chroni przed dużymi skokami temperatury, na przykład na przedwiośniu oraz pomaga zachować prawidłowe pH gleby. Ponadto dzięki ściółce czystsze są rośliny, a także osoby przebywające w ogrodzie (nie mają zabłoconych butów). Staramy się nie kłaść ściółki w pobliżu łodyg, ponieważ może powodować gnicie. Na powierzchnię możemy rozsypać mączkę bazaltową, która nieco odstraszy ślimaki.
Okrywanie gleby pozwala na zmniejszenie parowania wody z gleby, a także w większości przypadków obniża temperaturę gleby, co może mieć ogromne znaczenie dla wzrostu roślin. Ściółkowanie pozwala na obniżenie temperatury gleby, a co za tym idzie umożliwia intensywniejszy wzrost brodawek na korzeniach rośliny motylkowej, co z kolei doprowadza do większej ilości azotu w glebie i większych plonów.
Najbardziej popularna kora sosnowa, to znakomity materiał ściółkujący, ale ponieważ ma kwaśny odczyn (pH 4,5-5,5), nadaje się głównie do ściółkowania roślin kwasolubnych takich jak krzewy iglaste czy rośliny wrzosowate (np. różaneczniki, azalie, wrzosy). Kora nie tylko doskonale sprawdza się w roli ściółki, ale jest też bardzo estetyczna i może stanowić znakomitą ozdobę ogrodu. Aby zbyt szybko nie ulegała rozkładowi, warto rozłożyć pod nią ciemną agrowłókninę, która odizoluje korę od gleby. Wykorzystując w ogrodzie korę, należy jednak pamiętać, że musi być ona wcześniej przekompostowana (co najmniej kilka miesięcy). Świeża kora zawiera bowiem liczne substancje (min. toksyczne związki fenolowe jak np. garbniki, flawonoidy), które przenikając do podłoża mogłyby niekorzystnie wpłynąć na wzrost i rozwój roślin.
Obok kory popularnym materiałem ściółkującym są też trociny. Podobnie jak w przypadku kory, przed zastosowaniem w ogrodzie, powinny być jednak wcześniej przekompostowane. Dotyczy to przede wszystkim trocin z drzew liściastych, które nie tylko zawierają dużo garbników, ale też podczas rozkładu na rabatach, zabierają roślinom azot (bakterie rozkładające trociny, pobierają z gleby azot, ograniczając jego dostępność dla roślin). Nie wszystkie nadają się też do każdego rodzaju roślin. Trociny z drzew iglastych, podobnie jak kora sosnowa mają odczyn kwaśny i będą odpowiednie głównie dla roślin kwasolubnych, trociny z drzew liściastych mogą być wykorzystywane do ściółkowania większości roślin, z wyjątkiem iglaków i roślin wrzosowatych.
Największą zdolność do akumulacji wody ma siano, torf i trociny, a trawa zwiększyła wilgotność o zaledwie 0,5-1,5%. Na zawartość fosforu w glebie najkorzystniej działał torf i trawa.
Karton dodatkowo wpływa pozytywnie ze względu na większą zawartość wilgoci w glebie oraz niższą temperaturę gleby w obszarze korzeniowym, co doprowadza do większego tworzenia się brodawek na korzeniach roślin motylkowych i wzrostu zawartości azotu w glebie.
Kompost lepiej zatrzymuje wilgoć, ale zrębki lepiej redukują temperaturę ziemi.
Trawa znacząco poprawia ilość azotu i fosforu w glebie, co wynika z dużej zawartości azotu i szybkości rozkładu. Wpływ też będzie mieć kompost, który z definicji jest nawozem. Należy tutaj uważać na zrębki, które będąc źródłem węgla będą wyciągały azot z gleby, co dla rosnących roślin może być wręcz zabójcze.

 

Do ściółkowania możemy wykorzystać rośliny okrywowe. Powinny być one niske, mieć niewielkie zapotrzebowanie na wodę i składniki pokarmowe oraz dobrze znosić zacienienie.

Na żywe ściółki dobrze nadają się:
- koniczyna biała
- wyka ozima
- życica trwała.
Żywe ściółki mają duże znaczenie w ochronie biologicznej. Nasilenie szkodników w uprawie kapusty głowiastej, papryki, czy pomidora przy uprawie współrzędnej z koniczyną białą (lub innymi niskimi koniczynami) zmniejsza się.

Wady ściółkowania:
- na glebach ciężkich i wilgotnych ściółka musi być przepuszczalna, aby nie doszło do gnicia,
- ściółka przyciąga ślimaki, szczególnie w ogrodach wilgotnych,
- zimą w ściółce mogą bytować gryzonie,
- ściółka może osłabić kiełkowanie nasion, dlatego krótko przed i po siewie nie należy jej rozkładać.

 

Na ściółkę możemy wykorzystać:

- liście
- rozdrobnioną trzcinę
- kawałki kartonu
- rozdrobnione gałązki
- słoma - zawiera dużo kwasu krzemowego, który wzmacnia rośliny i chroni przed chorobami grzybowymi
- częsiowo rozłożony kompost - dla roślin o dużych zapotrzebowaniach pokarmowych
- odpadki ogrodowe
- resztki warzyw
- chwasty bez nasion
- ścięta pokrzywa (bez nasion) – to wspaniałe źródło potasu i innych związków mineralnych, ale na rabacie ozdobnej nie będzie prezentować się zbyt dobrze, dlatego lepiej przeznaczyć ją dla roślin warzywnych
- przewiędła skoszona trawa
- kora z drzew liściastych i iglastych - pomaga utrzymać kwasny odczyn ziemi
- kora bukowa - pozwala odkwasić ziemię, ponieważ zawiera wapń
- węgiel drzewny - wygląda bardzo estetycznie, gdyż czarny kolor podkreśla barwy kwiatów i traw ozdobnych. Długo się rozkłada, dlatego nie trzeba go często uzupełniać.
- zrębki - efektownie wyglądają, zwłaszcza na rabatach z iglakami. Są niestety drogie i szybko się rozkładają (nawet po jednym sezonie, jeśli ich warstwa jest cienka).

Mogą być w naturalnym kolorze albo barwione.
- żwir lub grys - stosowany do roślin ozdobnych
- czarna folia - stosowana dla uprawy warzyw i podnosi tem. gleby i zapobiega kiełkowaniu chwastów
- szyszki - należą do bardzo atrakcyjnych ściółek jeśli chodzi o ich wygląd, jednak nie izolują gleby tak dobrze, jak drobnoziarniste, inne ściółki.
- torf
- igliwie
- trociny - można używać zarówno z drewna iglastego, jak i liściastego (najlepiej po przekompostowaniu). Wystarczają na 1-2 sezony. Nadają się do roślin ozdobnych oraz poziomek, truskawek, porzeczek, agrestu.
- czarna agrowłoknina - przyspiesza natomiast nagrzewanie się gleby (ważne w uprawie roślin dyniowatych) i stanowi doskonały podkład pod korę sosnową.
- węgiel brunatny - staje się coraz bardziej popularny, ponieważ zaczyna pojawiać się w sprzedaży. Jest dostarczany przez kopalnie w formie drobnych kawałków albo miału węglowego. Ma jednolity, czarny kolor i bardzo ładnie wygląda, zwłaszcza wśród ozdobnych traw. Ma odczyn obojętny i trudno się rozkłada, więc nie trzeba go tak często uzupełniać jak inne ściółki.