Wertykulacja i areacja trawnika

 

Pomimo regularnego koszenia, podlewania i nawożenia, trawnik może nie wyglądać tak jakbyśmy tego oczekiwali.
Trawnik ulega ona zbiciu i zagęszczeniu na skutek wielu czynników, przez co do korzeni trawy przedostaje się coraz mniej cennego powietrza i składników odżywczych – w tym nawozów. W konsekwencji powierzchnia trawnika ulega z biegiem czasu żółknięciu, a źdźbła trawy stają się słabe, suche i podatne na wyrywanie. Skutkiem słabego natlenienia trawnika może być również pojawienie się mchu – szczególnie w rejonach o słabym nasłonecznieniu. Darń trawnika może zostać uszkodzona również w momencie, gdy pod powierzchnią ziemi dochodzi do zamarzania i rozmarzania wody. Wówczas powstały lód powoduje nadmierne rozluźnienie gleby, co w przypadku odwilży może skutkować gniciem delikatnych korzeni traw. Ponadto na powierzchni trawnika może powstawać tak zwana pleśń śniegowa - biała grzybnia, która doprowadza do usychania i obumierania źdźbeł trawy. Powodem takiego stanu darni w naszym ogrodzie może być zaniechanie dwóch ważnych zabiegów, jakimi są wertykulacja i aeracja trawnika. Do takich zajęć zalicza się m.in. tytułowa wertykulacja i aeracja, czyli inaczej mówiąc napowietrzanie. Takie zabiegi sprawiają, że trawa szybciej się regeneruje, lepiej rozkrzewia i nabiera bardziej wyraźnych kolorów. Pierwsza w kolejności jest wertykulacja trawnika. Po niej przychodzi czas na aerację. W gruncie rzeczy efektywność tych zabiegów leży nie tyle w części widocznej trawy, ale w glebie znajdującej się pod nią. Warto także zwrócić uwagę na wertykulatory 2w1 - urządzenia, które mogą służyć zarówno do wertykulacji, jak i aeracji trawnika, bez konieczności inwestowania w dwa sprzęty.

 

 

Wertkulacja trawnika

Zabieg wertykulacji trawnika utożsamiana jest z jego napowietrzaniem. Jest w tym trochę prawdy, głównym celem wertykulacji jest przede wszystkim usunięcie obumarłych części roślin – w tym mchu oraz pozbycie się nadmiaru filcu. Zabieg ten wykonuje się za pomocą wertykulatora, który jest wyposażony w specjalny system tnący – wałek ze stalowymi nożami -, który umożliwia precyzyjne wycięcie warstwy filcu i podniesienie jej nad powierzchnię trawnika. Wertykulacja trawnika to zabieg polegający na płytkim pionowym nacinaniu darni. Zabieg ten pomaga zwalczać chwasty i mech na trawniku. Mchy, porosty i rośliny są płytko ukorzenione, podobnie jak warstwa filcu, utrudniając właściwe zaopatrzenie trawnika w substancje niezbędne do życia. Dzięki prawidłowo przeprowadzonej wertykulacji, trawnik zyskuje lepszy dostęp do powietrza, wody oraz światła. W głąb gleby dociera więcej powietrza i składników mineralnych, przez co nawożenie trawnika staje się zbędne lub znacznie bardziej wydajniejsze. Poprzez zabieg wertykulacji nacinamy darń niszcząć mech i porosty, a jednocześnie nie uszkadzamy głębiej korzeniącej się trawy.

Wertykulację trawnika warto przeprowadzić przede wszystkim wczesną wiosną, po pierwszym koszeniu. Wówczas zabieg ten przyspieszy regenarację trawnika po zimie. Jest również wskazany przed dokonaniem dosiewu. Podczas wertykulacji trawa nie powinna być nacinana zbyt głęboko. Noże wertykulatora powinny pracować na głębokości 1-2 cm.

 

Kiedy po raz pierwszy przeprowadzić wertykulację trawnika?

Wertykulacja to zabieg o wiele bardziej intensywny, dlatego też nie zaleca się jego wykonywania w przypadku świeżo założonych trawników. Otóż wertykulacji nie wolno przeprowadzać w 1 roku od założenia trawnika, gdyż trawy są jeszcze zbyt słabo zakorzenione. Od wysiania trawy dopiero po raz pierwszy przeprowadza się wertykulację w 2 lub 3 roku lub w 2 drugim roku od położenia trawnika z rolki.

 

Jak wykonać wertykulację?

Do zabiegu wertkulacji trawnika używa się specjalnych urządzeń zwanych wertykulatorami. Wertykulator ręczny (mechaniczny) to rodzaj grabi wyposażonych w bardzo wąskie, sztyletowate zęby, które wcinają się w glebę pod trawnikiem na głębokość kilku cm. Grabie takie mogą posiadać kółka, co ułatwia ich prowadzenie. Wertykulator ręczny sprawdza się bardzo dobrze na małych trawnikach do 100m² oraz trawnikach młodych, które nie powinny być wertykulowane zbyt silnie. Ze względu na konieczność użycia sporego nakładu siły podczas pracy z wertykulatorem ręcznym, posiadacze średnich i dużych trawników powinni zaopatrzyć się w sprzęt z napędem elektrycznym lub spalinowym, wyposażony w zestaw noży nacinających darń.
Wałki w wertykulatorze obracają się tylko w jedną stronę. W praktyce oznacza to, że podczas pracy z urządzeniem nie wykonujesz manewru cofania. By wertykulację przeprowadzić prawidłowo, musisz więc wiedzieć, w jaki sposób obsługiwać wertykulator. Po skończonej pracy z wertykulatorem trawnik przypomina ogromną szachownicę, i bardzo dobrze. Dzięki temu wiesz, że maszyna pracowała na całej powierzchni trawnika, ściągając filc z każdego zakamarka ogrodu.

Wykorzystanie wertykulatorów elektrycznych lub spalinowych jest znacznie wydajniejsze, łatwiejsze w użytkowaniu i skuteczniejsze niż ręczne.

 

Wertykulator elektryczny

 

Wyglądem i sposobem używania przypomina kosiarkę, jednak jego zadanie jest zupełnie inne. Elementami roboczymi są noże, które osadzone na obracających się bębnach, wykonują nacięcia darni. Wertykulatory elektryczne są bardziej przyjazne dla środowiska, nie wytwarzają nieprzyjemnych zapachów spalin i pracują ciszej. Eksploatacja tych wertykulatorów jest również tańsza. Wadą jest to, że wymagają podłączenia kablem do źródła energii elektrycznej, są również urządzenia wyposażone w akumulatory. Wertykulator elektryczny będzie najlepszym wyborem dla posiadaczy przeciętnej wielkości trawnika w ogrodzie przydomowym lub na działce.

 

 

wertykulator elektryczny

- tani w utrzymaniu
- nie emituje spalin
- pracuje bardzo cicho
- nie zakłóca spokoju domownikom i najbliższym sąsiadom

 

Wertykulator spalinowy

Na ten rodzaj mogą się natomiast zdecydować posiadacze największych trawników. Wertykulatory spalinowe mają z reguły większą moc i łatwiej się nimi poruszać po dużych powierzchniach ze względu na brak konieczności podłączenia do źródła prądu. Przy wyborze sprzętu warto też zwrócić uwagę na moc silnika, szerokość pracy mierzoną w cm, oraz materiał z jakiego wykonano noże i korpus. Wertykulatora nie używa się często, a zatem wystarczy on na długie lata. Z tego względu warto zaopatrzyć się w sprzęt dobrej jakości (zakup jednorazowy na wiele lat).

 

 

Wertykulator spalinowy

- duża moc przekłada się na łatwą obsługę „lekką ręką”
- mocny silnik zwiększa żywotność maszyny pomimo intensywnej eksploatacji
- niewielkie spalanie umożliwia pracę bez zbędnych przerw na uzupełnianie paliwa
- mobilność bez kabla,

 

Co daje wertykulacja trawnika?

- pomaga usunąć mech z trawnika
- usuwa filc i zbyt płytko ukorzenione trawy
- pobudza trawy do intensywnego krzewienia
- spulchnia glebę, przez co rozluźnia jej strukturę
- eliminuje ryzyko pojawienia się grzybów oraz bakterii chorobotwórczych
- przygotowuje trawnik na kolejne zabiegi pielęgnacyjne (aerację, nawożenie)
- zwiększa skuteczność pielęgnacji trawnika (aeracji, nawożenia, nawadniania)
- ułatwia przenikanie światła, tlenu, wody i składników pokarmowych do korzeni traw

 

 

Terminy wertykulacji

Co najmniej dwa razy w roku, wiosną i jesienią, należy przeprowadzić zabieg wertykulacji. Zarówno wiosną, jak i jesienią wertykulację najlepiej wykonywać przy chłodnej pogodzie, kiedy gleba jest lekko wilgotna. Nadmierne ciepło nie sprzyja dobrym efektom zabiegu.

 

- wiosenna wertykulacja trawnika (przełom marca i kwietnia), jest jednym z kluczowych zabiegów, jakie obejmuje regeneracja trawnika zniszczonego po zimie. Sprawia, że darń szybciej odzyskuje i utrzymuje nienaganną kondycję.

 

- jesienna wertykulacja trawnika (przełom września i października), wskazana jest gdy:
- w trakcie sezonu wegetacyjnego wygląd trawy pogarsza się
- trawa rośnie wolno,
- trawnik miejscami żółknie,
- podłoże pod trawnikiem ponownie zarasta filc.

Dzięki zabiegowi jeszcze przed nadejściem przymrozków darń wraca do formy. Co pozwala jeszcze lepiej przygotować trawnik na zimę.

Najlepsze efekty wertykulacji trawnika na wiosnę uzyskamy po drugim, a nawet trzecim koszeniu. Trawę należy skosić nisko, na wysokość ok. 2-3 cm. To da pewność, że noże wertykulatora sprawnie dotrą do warstwy filcu znajdującego się pod trawą i usuną go w całości. Dodatkowo temperatura w ciągu dnia powinna wynosić +10 stopni.

 

Pamiętaj!

Filc zebrany przez wertykulator nie nadaje się na kompost. W źdźbłach trawy, pnączach i innych częściach roślin, które przez wiele tygodni zalegały pod warstwą śniegu, mogły przetrwać zarodniki patogenów chorobotwórczych.

 

 

 

 -----------------------------------------------------------------------------------------------------

 

Areacja trawnika

 

W porównaniu do wertykulacji aeracja trawnika jest zabiegiem delikatnym. Pamiętaj, że zabieg aeracji trawnika można przeprowadzić dopiero po zabiegu wertykulacji. Aeracja trawnika, czyli jego napowietrzanie, jest to natomiast głębokie (do 10 cm) nakłuwanie darni kolcami w celu rozluźnienia i napowietrzenia gleby. Wówczas darń jest jedynie nakłuwana, a nie nacinana. Pomimo to podłoże penetrowane jest na większej głębokości, przez co woda, tlen i składniki mineralne zdecydowanie szybciej docierają do systemu korzeniowego trawy. Pod wpływem aeracji korzenie trawy stają się silniejsze, a darń wyrównuje się. Zabieg ten znacznie przyspiesza regenerację trawnika po zimie, ale na intensywnie użytkowanych trawnikach, aerację warto powtórzyć jeszcze późnym latem albo nawet kilkakrotnie w ciągu sezonu. Nie musimy się o to martwić, jeżeli wykonujemy pierwsze napowietrzanie wiosenne, ponieważ trawa powracająca do życia po okresie zimowym nie będzie zbyt wysoka. Co innego, jeżeli zdecydujemy się na aerację w środku sezonu lub pod jego koniec. Wtedy przed rozpoczęciem zabiegu napowietrzania, wykonajmy koszenie trawy. Jeżeli trawa jest wysoka zanim przystąpimy do zabiegu areacji, należy skosić trawę na wysokości ok. 3 cm, a następnie umiarkowanie podlewamy. Na skuteczność aeracji wpływa odpowiednio duża ilość wgłębień w zależności od rodzaju podłoża.

Zabieg aeracji polega na głębokim nakłuwaniu darni – od 8 do 10 cm w głąb podłoża. Zabieg ten wpływa na zmianę struktury gleby. Rozluźnia ją i intensywnie dotlenia, ale nie tylko.

 

Co daje aeracja trawnika?

- wyrównuje darń,
- napowietrza podłoże,
- wzmacnia korzenie trawy,
- pomaga pozbyć się mchu i chwastów.
- poprawia przepływ wody do korzeni traw,
- zwiększa odporność trawnika na deptanie,
- przyśpiesza regenerację trawnika po zimie,
- zwiększa skuteczność pielęgnacji trawnika (wertykulacji, nawożenia, podlewania).

 

 

Terminy aeracji

- wiosenna aeracja trawnika (od początku kwietnia do końca maja), uzupełnia dotychczas przeprowadzone zabiegi pielęgnacyjne trawnika: wertykulację i nawożenie. Tym samym zwiększa ich skuteczność.

- jesienna aeracja trawnika (od sierpnia do listopada), wspiera wzrost i rozwój trawy w kolejnym okresie wegetacyjnym.

 

Kiedy po raz pierwszy przeprowadzić aerację?

Zabieg areacji przeprowadza się po 2 latach od założenia trawnika. Młody trawnik wystarczy nakłuć bardzo płytko, na głębokości do 4 cm. Starszy powinieneś nakłuć dużo głębiej, od 6 do nawet 10 cm w głąb podłoża.

 

Czym aerować trawnik?

Na niewielkim trawniku aerację można wykonać nakłuwając darń widłami. Jeżeli dysponujemy niewielką powierzchnią, możemy skusić się o specjalne buty wyposażone w kolce. Dzięki czemu podczas chodzenia po trawie np. w trakcie jej koszenia, dodatkowo ją napowietrzamy. W przypadku gleb ciężkich, na 1m² przypada ich ok. 200, natomiast lekkich — ok. 120, zdecydowanie lepszym pomysłem jest praca z aeratorem.
W małym ogrodzie dobrze radzi sobie aerator ręczny. Nie dość, że jest lekki w użyciu, to na dodatek łatwy w przechowaniu – z reguły wyposażony jest w składany trzonek i wykręcane kolce.
W dużym ogrodzie sprawdza się wał do trawnika, na który zakłada się specjalną opaskę z kolcami. Wygodniejszą alternatywną jest jednak aerator elektryczny lub spalinowy.

 

Jak wykonać aerację trawnika?

- aeracja płytka polecana jest dla trawnika ozdobnego.
Jej celem jest lekkie rozpulchnienie wierzchniej warstwy gleby tak, by szybko wchłaniała nadmiar wód opadowych. Z tego względu wgłębienia wykonywane przy pomocy aeratora lub specjalnych butów nie powinny być dłuższe niż 3 cm.

 

- aeracja głęboka zalecana jest dla trawnika użytkowanego z dużą częstotliwością.
Służy rozluźnieniu twardej darni i zwiększeniu jej przepuszczalności. Tak, by pozwalała wodom opadowym zalegającym na murawie przedostać się do korzeni. By było to możliwe, musi zostać nakłuta na odpowiedniej głębokości, tj. do 8 cm.

 

 

 

Piaskowanie trawnika

Po zakończonym procesie napowietrzania trawnika, warto rozważyć możliwość jego piaskowania. Piaskowanie zwiększa porowatość oraz przepuszczalność podłoża. Dzięki temu system korzeniowy trawy jest lepiej odżywiony a przez to szybciej się rozrasta. Ponadto piasek minimalizuje powstawanie zastojów wody, co w konsekwencji zapobiega wykwitom mchu. Najlepszy do piaskowania będzie piasek rzeczny o średnicy ok. 0,6 mm. Należy go równomiernie rozsypać, ale z drugiej strony uważać, aby nie przesadzić z jego ilością. Optymalnie powinno wystarczyć ok. 400 kg piasku na 100 m2 powierzchni trawnika.

 

Co daje piaskowanie trawnika?

 

- zapobiega zatykaniu kanalików wykonanych podczas aeracji przez zwięzłą ziemię,
- utrzymuje na dłużej przepływ światła, wody i składników odżywczych do korzeni trawy.

 

Wałowania trawnika

 

Wielu ogrodników decyduje się także na zabieg wałowania trawnika, który polega na dociskaniu wypartej przez zamrożoną wodę darni. Czynność wykonuje się przy użyciu walca wypełnionego piaskiem. Należy jednak pamiętać, że zabieg nie sprawdzi się przy gliniastych glebach, gdyż mógłby przyczynić się do zbyt mocnego ubicia powierzchni. Po wałowaniu (lub bezpośrednio po piaskowaniu) warto dosiać trawnik w miejscach ubytków przy użyciu tej samej mieszanki, jaką wykorzystywano przy zakładaniu ogrodu. Wystarczająco wcześnie dosiana trawa pozwoli Ci cieszyć się pięknym ogrodem już po kilku tygodniach.

Po dosiewaniu trawy warto wzbogacić podłoże nawozem azotowym lub potasowym, które dostępne są w sklepach ogrodniczych i wspomogą wzrost nowych źdźbeł. Regularnie nawożona darń zaowocuje gęstą, soczystozieloną trawą.